भाच्याच्या आठवणीतला बापू मामा

श्रीराम नवमी…
संपूर्ण देशभर राम जन्मोत्सवाचा गजर, मिरवणुका, पूजन, रामाचं नाव घेतलं जातं.
पण याच दिवशी आमच्यासाठी काळ थांबला. कारण याच पवित्र दिवशी आमच्या आयुष्यातले लक्ष्मण गेले.

हो, आमचे बापू मामा – आनंद जगन्नाथ महींद – आमच्यासाठी लक्ष्मण होते. भावाच्या सावलीसारखे. संजुतात्यांचे धाकटे बंधू, आणि आमच्यासाठी प्रेमाचं मूर्त स्वरूप.

भावा-भावांचं अद्वितीय नातं

शिरसी (ता. शिराळा) या छोट्याशा गावात वाढलेलं एक मोठं कुटुंब. या घरात तीन सख्खे भाऊ – संजुतात्या, आनंदराव (बापू मामा) आणि आणखी एक तिसरे बंधू – एकमेकांसाठी झिजणारे, कधीही एकमेकांच्या विरुद्ध न जाणारे, राम-लक्ष्मण-भरतासारखे प्रेमळ.

संजुतात्या आणि बापू मामा हे तर जणू एकाच मनाचे दोन तुकडे. घरातील सर्व निर्णय एकत्र, शेतीपासून कुटुंबापर्यंत प्रत्येक गोष्टीत एकत्र. ना वैर, ना स्पर्धा, ना ईर्षा. फक्त प्रेम. आदर. आपुलकी.

त्या सकाळी काहीतरी वेगळं होतं…

राम नवमीच्या सकाळी मामा बेचैन होते. सकाळपासूनच त्यांना काहीतरी होतंय असं वाटत होतं. शरीर जड झालं, मन अस्वस्थ. संजुतात्यांनी ते ओळखलं. त्यांनी विचारलं – “काय झालंय रे? बरं वाटत नाही का?“

आणि मामा… लहान वासरासारखे त्यांच्या भावाच्या मिठीत शिरले. म्हणाले,
“कसंतरी होतंय. हातपाय जड वाटतायत… डोकं भारी झालंय. मला दवाखान्यात घेऊन चला…”

दवाखान्याची तीच शेवटची भेट

संजुतात्यांनी वेळ न घालवता मामा इस्लामपूरच्या हॉस्पिटलला घेऊन गेले. डॉक्टर तपासत होते, मामा बोलत होते, हसत होते… आम्हाला वाटलं – काही गंभीर नसेल.
पण नियतीने वेगळंच ठरवलं होतं.

डॉक्टरांसमोरच एक क्षण – आणि सारं काही संपलं. डोळे मोठे झाले, हात पसरले… आणि क्षणात आमच्या बापू मामांनी या जगाचा निरोप घेतला.

राम नवमीच्या दिवशीच राम-लक्ष्मण यांची ताटातूट झाली…

मामा – आमचा आधार, आमचं बालपण

बापू मामा आमच्यासाठी केवळ मामा नव्हते. ते आमचं लहानपण होतं.
शाळेतून घरी यायचं, आणि “बापू मामा आला का?” हे पहिलं वाक्य असायचं.

त्यांच्या मिठीत वेगळीच ऊब होती. त्यांच्या हसण्याने घर गजबजतं.
आई-वडिलांइतकंच प्रेम देणारा हा माणूस आमच्या आयुष्यात इतका घट्ट विणला गेला होता की आज त्याच्या अनुपस्थितीत श्वासही थांबलेला वाटतोय.

तात्या मामा – एकटा झाला तो आधार

तात्या मामा म्हणजे बापू मामांचा जीवाभावाचा भाऊ. आयुष्यभर एकमेकांचा हात धरून चाललेली ही जोडी.
आज त्या जोडीतला एक आधार हरवला…
तात्या मामांच्या डोळ्यांतलं दुःख शब्दात मांडता येणार नाही. शांत अश्रूंमध्ये जीवाचा आक्रोश आहे.

हे घर म्हणजे आदर्श

आजच्या जगात दोन भावांमध्ये अनेक वादविवाद, प्रॉपर्टीचे वाद, मनभेद सहज पाहायला मिळतात. पण आमचं कुटुंब वेगळं होतं.
तीन भाऊ, एकत्र, प्रेमाने, कोणताही अहंकार नाही. त्यांच्या बायका, मुलं – सगळं कुटुंब एकमेकांशी जोडलेलं.
शिरसी गावातील हे घर खरं तर आदर्श आहे – जिथे नात्यांमध्ये खऱ्या अर्थाने ‘रामराज्य’ नांदतं.

आता आम्ही आहोत – तात्या मामांसोबत

आता बापू मामा नाहीत. पण त्यांची आठवण आहे. त्यांचं शिकवण आहे. त्यांचं प्रेम, त्यांचा आदर्श.

आता आम्ही भाचे, तात्या मामांच्या खांद्याला खांदा लावून उभे आहोत.
मामा गेल्याचं दुःख आमचं आहे. पण ते दुःख वाटून घेणं, त्यांचं स्वप्न पुढे नेणं – हे आमचं कर्तव्य आहे.

आठवणीतला बापू मामा

(एक श्रद्धांजली कविता)

जग सोडलंस, पण हास्य तुझं अजूनही मनात वसतं,
तुझ्या मिठीतलं ऊबट प्रेम अजूनही काळजात धडधडतं…
मामा, तू गेलास नाहीस, तू आमच्यासोबत आहेस,
आठवणींच्या गंधात, श्वासागणिक तू राहिलास.

शाळेच्या वाटेवरची तुझी सावली अजून आठवते,
आईच्या जागी तुझं प्रेम पावलोपावली दिसते.
हसत हसत दिली साथ, प्रत्येक क्षणाची साथ होती,
आज तू नाहीस समोर, पण प्रत्येक मनात तुझी आठवण होती.

तात्या मामाच्या डोळ्यांतलं दुःख, आभाळासारखं गडगडतं,
तुमचं नातं – प्रेमाचं मंदिर – आज एक भिंत कोसळतं.
पण आम्ही उभे आहोत, तात्यांसोबत, तुझ्या आठवणी घेऊन,
तुझ्या शिकवणीनं – प्रेम, आधार, नि:स्वार्थ – पुढे चालत राहणार.

देवाच्या चरणी तुला शांततेची, प्रेमाची झोप मिळो,
तू दिलेलं प्रेम – त्या आठवणींनी आमचं आयुष्य उजळो…
बापू मामा, तू गेलास, पण तुझं अस्तित्व –
आमच्या प्रत्येक श्वासात, प्रत्येक ठशात – सदैव जिवंत राहील…

बापू मामा, तू आमच्यासोबतच आहेस… नेहमीसाठी…