सांगली जिल्ह्याचा महाराष्ट्राच्या राजकीय, सामाजिक आणि सांस्कृतिक इतिहासात मोठा वाटा आहे. या जिल्ह्याने महाराष्ट्राच्या राजकारणात, उद्योगात, आणि सांस्कृतिक क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण स्थान मिळवले आहे. चला जाणून घेऊया या जिल्ह्याच्या खास २२ वैशिष्ट्यांबद्दल, ज्यामुळे सांगलीचे नाव देशभरात आणि जगभरात पोहचले आहे.
१) सहागल्ली ते सांगली:सांगलीच्या नावाबद्दल अनेक कथा प्रचलित आहेत. सहा गल्लींमुळे 'सहागल्ली' हे नाव दिले गेले आणि नंतर ते 'सांगली' झाले असे म्हणतात. सांगलीची सुरुवात सातारा जिल्ह्याच्या एक भाग म्हणून झाली होती आणि १९४९ मध्ये दक्षिण सातारा म्हणून स्वतंत्र झाली. १९६० पासून सांगली जिल्हा अस्तित्वात आला.
२) प्रतिसरकार आणि स्वातंत्र्यलढ्याचा जिल्हा:सांगली जिल्ह्याने स्वातंत्र्यलढ्यात मोलाचा वाटा उचलला. क्रांतीसिंह नाना पाटील यांच्या नेतृत्वात प्रतिसरकार स्थापन झाले आणि या जिल्ह्याने इंग्रजांविरोधात लढा दिला. वसंतदादा पाटील यांनी सांगलीच्या जेलमधून पलायन करून इतिहास रचला.
३) नाट्यसंस्कृतीची पंढरी:सांगलीला नाट्यसंस्कृतीची पंढरी म्हणून ओळखले जाते. विष्णुदास भावेंनी १८४३ साली 'सीता स्वयंवर' हे पहिले नाटक सादर केले. सांगलीच्या नाट्यप्रेमींचा इतिहास मोठा आहे, ज्यामध्ये बालगंधर्व आणि दीनानाथ मंगेशकर यांचे योगदान आहे.
४) उद्योग आणि सहकाराची राजधानी:सांगली जिल्हा उद्योग आणि सहकाराच्या क्षेत्रातही पुढे आहे. किर्लोस्करवाडी हे भारतातील पहिले औद्योगिक नगर म्हणून ओळखले जाते, जिथे देशातील पहिले लोखंडी नांगर तयार झाले. चितळे, किर्लोस्कर आणि PNG गाडगीळ यांनी सांगलीचा औद्योगिक वारसा जपला.
५) कुस्ती आणि बुद्धिबळाचे माहेरघर:सांगली हे कुस्ती आणि बुद्धिबळ या दोन्ही क्रीडाप्रकारांचे केंद्र आहे. सांगलीच्या तालमींनी कुस्तीला प्रोत्साहन दिले आहे, तर भाऊसाहेब पडसलगीकर यांनी बुद्धिबळाला आंतरराष्ट्रीय स्तरावर नेले.
६) शास्त्रीय संगीताचा वारसा:सांगलीच्या मिरज भागात शास्त्रीय संगीताचे माहेरघर आहे. किराना घराण्याचे संस्थापक अब्दुल करीम खाँ यांची कर्मभूमी मिरज आहे. याशिवाय, मिरज येथील सतार, तंबोरा आणि संवादिनी या तंतुवाद्यांची निर्मिती जगभर प्रसिद्ध आहे.
७) मिरजेची वैद्यकीय परंपरा:मिरज ही 'वैद्यकीय नगरी' म्हणून प्रसिद्ध आहे. मिशन हॉस्पिटल आणि सिद्धीविनायक कॅन्सर हॉस्पिटलसारख्या आरोग्यसेवा केंद्रांमुळे मिरजेस उत्तर कर्नाटक आणि महाराष्ट्रातील अनेक भागातील रुग्ण उपचारासाठी येतात.
८) पूर्व आणि पश्चिम सांगलीतील तफावत:सांगली जिल्ह्याचा पश्चिम भाग समृद्ध आहे, जिथे मुबलक पाऊस आणि नदीचे पाणी आहे, तर पूर्व भाग दुष्काळग्रस्त आहे. जत, आटपाडी यांसारख्या भागांमध्ये कमी पाऊस आणि कठीण परिस्थिती असूनही या भागातील लोक देशभरात उद्योगासाठी बाहेर पडले आहेत.
९) मुद्रण परंपरेचा जिल्हा:सांगलीमध्ये १८०५ साली 'भगवद्गीता'ची पहिली छपाई झाली. मराठी मुद्रण परंपरेत सांगलीचा मोठा वाटा आहे.
१०) सर्कशीचा वारसा:सांगली जिल्ह्यातील अंकलखोपचे विष्णुपंत छत्रे यांनी सर्कस चालू केली. या भागातून जगभरात सर्कसचे कलाकार गेले आणि तासगाव भागातून सत्तरहून अधिक सर्कस स्थापन झाल्या.
११) चांदोली धरण आणि शिराळ्याची नागपंचमी:शिराळा तालुक्यातील चांदोली धरण मातीचे एक मोठे धरण आहे. शिराळा तालुका नागपंचमीसाठी प्रसिद्ध असून, इथे जिवंत नागांची पूजा केली जाते.
१२) वाळव्यातील ऊस आणि शैक्षणिक क्रांती:वाळवा तालुका ऊसाच्या उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे. स्व. राजारामबापू पाटलांनी या भागात शैक्षणिक क्रांती घडवून आणली.
१३) सागरेश्वर अभयारण्य:पलूस आणि कडेगाव तालुक्यात मानवनिर्मित सागरेश्वर अभयारण्य आहे, जे पर्यावरणप्रेमींना आवडते.
१४) तासगावची द्राक्षे:तासगाव तालुका द्राक्षांसाठी ओळखला जातो. येथे आशिया खंडातील मोठे बेदाण्याचे मार्केटयार्ड आहे.
१५) विटा-खानापूरचा गलाई व्यवसाय:विटा-खानापूरचा गलाई व्यवसाय जगभरात पसरलेला आहे. येथे गलाई कामगार संपूर्ण देशभर आणि परदेशात काम करतात.
१६) आटपाडी आणि जतचा संघर्ष:दुष्काळी भागांमध्ये आटपाडी आणि जत प्रमुख आहेत. या भागातील माणसं कष्टाळू असून उद्योगधंद्यासाठी बाहेर पडतात.
१७) औदुंबरचे साहित्य संमेलन:औदुंबर येथे दरवर्षी ग्रामिण साहित्य संमेलन आयोजित केले जाते, जे साहित्यप्रेमींना आकर्षित करते.
१८) कैद्यांची मुक्त वसाहत:आटपाडीजवळ स्वतंत्रपूर नावाने कैद्यांची मुक्त वसाहत आहे, जी व्ही. शांताराम यांच्या 'दो आंखे बारा हाथ' या चित्रपटामुळे प्रसिद्ध झाली.
१९) सांगलीतील जत्रा आणि यात्रांचे वैविध्य:सांगली जिल्ह्यात विविध जत्रा आणि यात्रांचे आयोजन होते. मिरजेचा उरूस, तासगावचा गणपती रथोत्सव, शिराळ्याची नागपंचमी या यात्रांना मोठी लोकप्रियता आहे.
२०) सांगलीचा खास भडंग:सांगलीचे खास भडंग खाण्यासाठी प्रसिद्ध आहे. गोरे, भोरे आणि गडकरी यांचे भडंग सांगलीच्या खाण्याचे वैशिष्ट्य आहे.
२१) सांगलीची आमराई:चिंतामणराव पटवर्धन यांनी सांगलीचा विकास केला. सांगलीच्या प्राणीसंग्राहलयापासून शाळा आणि रस्त्यांच्या विकासापर्यंत त्यांचे योगदान महत्त्वाचे आहे.
२२) सांगलीची खाद्यसंस्कृती:हळद भवनचे पोहे, संबाची भेळ, रामनाथची बासुंदी यांसारखे पदार्थ सांगलीची खाद्यसंस्कृती समृद्ध करतात.
Comments